جرثقیل برقی یا بالابرهای موتوری نوع دیگری از بالابرها هستند که با نیروی موتوری بار را جابه جا می کنند. جرثقیل یا بالابرهای برقی از جمله پرکاربردترین نوع بالابرهای موتوری هستند. در این بالابرها نیروی تولید شده توسط جریان برق باعث جابه جایی بار می شود. این بالابرها اغلب برای انجام باربرداری های سریع و مکرر با تناژهای مختلف و سرعت های گوناگون در صنایع مختلف مانند خطوط تولید کارخانجات ، انبارها و سالن های مونتاژ بهکار می روند. جرثقیل یا بالابرهای برقی می توانند با واگن متحرک باشند که برای جابه جایی بار در مسافت های طولانی و انجام عملیات مکرر مناسبند یا از نوع ثابت و معلق در یک نقطه باشند. از نظر ساختار مکانیکی ، بالابر برقی مشابه بالابر دستی است ، تنها تفاوتش این است که به جای نیروی دست انسان ، از نیروی الکتریکی و کنترل های الکتریکی برای عملکرد بالابر استفاده می شود. کنترل حرکات بعضی ازجرثقیل یا بالابرهای موتوری توسط صفحه کلید آویزان صورت می گیرد که با دکمه های حرکت ، ایست و تغییر جهت ، کار می کنند.
از جمله کاربردهای جرثقیل یا بالابرهای برقی می توان صنایع و فعالیت های زیر را برشمرد :
صنایع ترابری ، انبارداری و تحویل مواد
صنایع خودروسازی
کارگاه های تولیدی و ماشین کاری
صنایع ریخته گری و فولاد
صنایع درودگری
صنایع غذایی و دارویی
صنایع نساجی
صنایع شیمیایی
اسلینگ مورد استفاده در جرثقیل یا بالابرهای برقی می تواند از نوع زنجیر یا سیم بکسل باشد. جرثقیل یا بالابر برقی سیم بکسلی ، معمولا برای ظرفیت های بالا ، سرعت بیشترو باربرداری های مرتفع تر به کار می رود. امروزه جرثقیل یا بالابرهای زنجیری با داشتن قابلیت های مشابه بابالابرهای سیم بکسلی بسیار گسترش یافته اند. مزیت مهم جرثقیل یا بالابرهای زنجیری در تناژهای پایین ، معمولا کوچک بودن اندازه ، سبک تر و ارزان تر بودن نسبت به بالابرهای سیم بکسلی است.
معیارهای انتخاب جرثقیل یا بالابر الکتریکی عبارتند از :
سرعت عملیات باربرداری
ظرفیت باربرداری بالابر
نوع اسلینگ مورد استفاده (زنجیر یا سیم بکسل)
طول سیم صفحه کلید آویزان
طول سیم کشی تغذیه ی برق بالابر
سرعت ترالی
تعداد دفعات باربرداری در یک دوره ی زمانی مشخص
ارتفاع محل باربرداری
وزن بار
منبع تغذیه ی دستگاه
سایر متعلقات دستگاه
هزینه ی دستگاه
انجمن سازندگان بالابر ، بالابرها را بر حسب تعداد دفعات باربرداری در یک دوره زمانی مشخص به 5 دسته تقسیم بندی کرده اند :
H1 – گه گاه یا stand by – نیروگاه و واحدهای تأمین انرژی – جابه جایی موردی بار
H2 – سبک – کارگاه ماشین های سبک – کارهای تولیدی و تعمیر و نگهداری
H3 – استاندارد – کارگاه ماشین سازی – کارگاه تولیدی – انبارها – کارگاه مونتاژ
H4 – سنگین – جابه جایی بارای بسیار بزرگ در انبارهای قطعات فلزی – کارگاه ماشین کاری – تأسیسات تولیدی – کارگاه های ریخته گری
H5 – فوق سنگین – جابه جایی مواد سنگین و حجیم – به همراه باکت ، مگنت و سایر ملحقات سنگین دیگر – این تجهیزات اغلب دارای اتاق راننده هستند
بسیاری از سازندگان جرثقیل یا بالابرهای الکتریکی ، تجهیزات ایمنی حفاظت در برابر اضافه بار را برای این نوع از بالابرها پیشنهاد کرده اند. بعضی از این تجهیزات از نوع کلاچ های اصطحکاکی داخلی بوده و بعضی دیگر نیز از نوع تجهیزات قطع کن الکتریکی اند.
جرثقیل یا بالابرهای برقی تحت ولتاژهای مختلفی مانند 115 ولت و 230 ولت با فرکانس 60 هرتز در انواع تک فاز و سه فاز با فاکتور ایمنی حداقل 5 طراحی و ساخته می شوند.
تمام جرثقیل یا بالابرهای الکتریکی باید دارای برچسب مشخصات بوده و موارد زیر در این برچسب مشخص شده باشد :
نام سازنده
مدل و شماره سریال
ولتاژ تغذیه AC/DC
بسامد منبع تغذیه
ظرفیت مجاز باربرداری
تمام جرثقیل یا بالابرهای بادی نیز باید دارای برچسب مشخصات بوده و موارد زیر در این برچسب مشخص شده باشد :
نام سازنده
مدل و شماره سریال
فشارهای مورد نیاز
ظرفیت مجاز باربرداری
علائم و دستورالعمل های هشداردهنده و احتیاطی
نوع سیم کشی در جرثقیل یا بالابرهای برقی سقفی معمولا از نوع ریلی بوده و تحت سه سیستم زیر صورت می پذیرد :
- سیستم های حلقوی
- سیم کشی قرقره ای
- سیستم های دارای هادی ریلی
